การศึกษากระบวนการและผลของโครงการสื่อชาวบ้าน เพื่อพัฒนามนุษย์และสังคมในภูมิภาคที่ต่างกัน : กรณีศึกษาคณะละครมะขามป้อม

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มุ่งศึกษากระบวนการและผลการใช้วัฒนธรรมพื้นบ้านของโครงการสื่อชาวบ้าน เพื่อพัฒนามนุษย์และสังคมจากโครงการละครเรื่องมาลัย มงคล โดยการดำเนินงานของคณะละครมะขามป้อมในภูมิภาคต่างกัน ด้วยการใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ ลงสนามเจาะลึกใน 4 ภูมิภาคตลอดเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2539-มกราคม พ.ศ. 2540 เลือกกลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้ชมตามเกณฑ์ ทั้งหมด 16 รอบ วิเคราะห์เปรียบเทียบภายใต้หลักพื้นฐานการศึกษาด้านต่างๆ และพัฒนศึกษาแบบสหวิทยาการ ผลการวิจัยพบว่าคณะละครมะขามป้อมได้ใช้วัฒนธรรมการละครเป็นฐานในการให้การศึกษาและแก้ปัญหาสังคมโดยเฉพาะปัญหาเอดส์ ปัญหาจริยธรรมทางเพศที่ไม่เหมาะสมของเยาวชน โดยมีกระบวนการละครทั้งในด้านการผลิต การแสดง และการประเมินผล นับว่าเป็นกระบวนการเรียนรู้ที่ดีทั้งในแง่การแลกเปลี่ยนประสบการณ์ตรง การให้ผู้ชมหรือผู้เรียนมีส่วนร่วม และกระตุ้นการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม ผลการวิจัยชี้ให้เห็นความจำเป็นที่ต้องมีการปรับสื่อการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับความแตกต่างตามสภาพบริบททางสังคมและวัฒนธรรมของผู้เรียนหรือผู้รับสารในแต่ละท้องถิ่น นอกจากนี้กระบวนการละครยังได้ให้แนวทางในการเชื่อมต่อรูปแบบการศึกษาอย่างไม่เป็นทางการเข้ากับการศึกษาในระบบที่น่าจะขยายผลในโรงเรียนได้ในอนาคน ขณะเดียวกันกระบวนการละครมาลัย มงคล ยังเป็นรูปแบบการศึกษาชุมชนที่ดี ที่ชุมชนและโรงเรียนร่วมกันทำงานได้ ก่อให้เกิดการสร้างผู้นำชุมชน และสร้างเครือข่ายผู้นำชุมชนที่มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เกี่ยวกับเทคนิค วิธีการส่งเสริมการเรียนรู้ในชุมชน เพื่อการขยายผลสู่โรงเรียนและชุมชนต่างๆ เพื่อสร้างจิตสำนึกที่ดีแก่เด็กและเยาวชน และเพื่อกระตุ้นชุมชนให้รวมพลังกันแก้ปัญหาของชุมชนได้อย่างดียิ่งขึ้นในอนาคต