กระบวนการที่สื่อมวลชนมีอิทธิพลต่อการสร้างภาพลักษณ์ร่างกายสตรี : ศึกษากรณีนิสิตหญิงระดับปริญญาตรีของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการที่สื่อมวลชนมีอิทธิพลต่อการสร้างภาพลักษณ์ร่างกายสตรี โดยมีสมมติฐานการศึกษา 2 ข้อ ได้แก่ (1) การตระหนักรู้บรรทัดฐานรูปร่างที่สวยงามในสื่อมวลชนมีความสัมพันธ์กับกระบวนการยอมรับภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติ และ (2) กระบวนการยอมรับภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติมีความสัมพันธ์กับความไม่พึงพอใจรูปร่าง การศึกษาครั้งนี้ได้ใช้การผสมผสานระหว่างข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพในการวิเคราะห์ ข้อมูลเชิงปริมาณได้จากแบบสอบถามที่ใช้นิสิตหญิงระดับปริญญาตรีของจุฬาลงกรณ์เป็นกลุ่มตัวอย่างจำนวน 200 คน การบรรยายลักษณะทางประชากรได้ใช้สถิติ อันได้แก่ การแจกแจงความถี่ ค่าร้อยละ ค่ามัชฌิมเลขคณิต และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนการทดสอบสมมติฐานนั้นได้ใช้ค่าสถิติสหสัมพันธ์แบบเพียร์สันในการวิเคราะห์ข้อมูล จากการศึกษาเชิงปริมาณ พบว่านิสิตหญิงนิยมเปิดรับสื่อมวลชนตะวันตก คือ นิตยสารผู้หญิงต่างประเทศฉบับภาษาไทย ภาพยนตร์ตะวันตก และมิวสิควิดีโอของนักร้องชาวตะวันตก จากการทดสอบสมมติฐาน พบว่า (1) การตระหนักรู้บรรทัดฐานรูปร่างที่สวยงามในสื่อมวลชนมีความสัมพันธ์กับกระบวนการยอมรับภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติจากสื่อมวลชนแสดงให้เห็นว่าสื่อมวลชนมีอิทธิพลในการสร้างภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติของนิสิตหญิง จะเห็นได้ว่าสื่อมวลชนมีอิทธิพลต่อการสร้างภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติซึ่งได้แก่ รูปร่างผอมเพรียวที่ปัจจุบันได้แตกแขนงออกเป็น รูปร่างผอมเพรียวและมีส่วนสูงเหมือนชาวตะวันตก รูปร่างผอมเพรียวกระชับแบบนักกีฬา และรูปร่างผอมเพรียวแบบมีหน้าอก (2) กระบวนการยอมรับภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติไม่มีความสัมพันธ์กับความไม่พึงพอใจรูปร่างแสดงให้เห็นว่าการ ยอมรับบรรทัดฐานรูปร่างที่สวยงามของสื่อมวลชนมาเป็นภาพลักษณ์ร่างกายในอุดมคติของตนเองไม่มีอิทธิพลต่อการเกิดความไม่ พึงพอใจรูปร่างของตนเอง เพื่อให้เกิดความเข้าใจอันลึกซึ้งยิ่งขึ้นในประเด็นดังกล่าว การศึกษาครั้งนี้ได้ใช้การเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดยอาศัยเทคนิคการ สัมภาษณ์แบบเจาะลึกกลุ่มตัวอย่างจำนวน 11 คนที่ได้เข้าร่วมในการตอบแบบสอบถาม จากการศึกษาเชิงคุณภาพ พบว่า นิสิตหญิงนิยมรับชม แฟชั่นโชว์ของตะวันตก และรายการโทรทัศน์ที่เน้นเนื้อหาเกี่ยวกับการทำศัลยกรรมเสริมความงาม การเปิดรับสื่อมวลชนตะวันตกนี้เองทำให้นิสิตหญิงมีความปรารถนาที่จะมีรูปร่างสูงและผอมเพรียวแบบผู้หญิงชาวตะวันตก แต่ถึงกระนั้นความต้องการมีรูปร่างผอมเพรียวแบบผู้หญิงตะวันตกก็ไม่ได้เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้นิสิตหญิงเกิดความรู้ศึกไม่พึงพอใจรูปร่างของตนเองเนื่องจากนิสิตหญิงมีความรู้เท่าทันสื่อมวลชน นั้นคือ การที่นิสิตหญิงทราบดีว่าไม่สามารถเป็นเหมือนรูปร่างในอุดมคติแบบตะวันตกได้ และการที่นิสิตหญิงทราบว่าภาพผู้หญิงในสื่อมวลชนนักได้รับการตกแต่งด้วยคอมพิวเตอร์ ข้อสรุปสุดท้ายของการวิจัยชิ้นนี้ได้ชี้ให้เห็นว่าเพื่อนคือปัจจัยสำคัญที่สุดในการสร้างความกดดันให้นิสิตหญิงเกิดความไม่พึงพอใจรูปร่างของตนเอง โดยมักจะเกิดขึ้นจากการเปรียบเทียบรูปร่างของตนกับเพื่อนที่มีรูปร่างดีกว่า