สิทธิของผู้ต้องหาในคดีอาญา : ศึกษาประวัติความเป็นมาตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นจนถึงพุทธศักราช 2478

Abstract

เมื่อมีการกระทำผิดทางอาญาเกิดขึ้นผู้ที่กระทำความผิด หรือที่ถูกกล่าวหาว่าได้กระทำความผิดจะตกอยู่ในฐานะผู้ต้องหาตามกฎหมาย การปฏิบัติต่อผู้ต้องหาตั้งแต่การจับกุมควบคุมตัวหรือการสอบปากคำ เป็นอำนาจหน้าที่ของเจ้าพนักงานซึ่งแต่เดิมนั้นผู้ต้องหาในคดีอาญา แทบจะไม่มีสิทธิใดๆ ทั้งสิ้น วิวัฒนาการของสิทธิของผู้ต้องหานั้นก่อกำเนิดเกิดขึ้นนับแต่ต้นอาณาจักรสุโขทัยผ่านกาลสมัย จนได้สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี ก็หาได้มีการบัญญัติให้สิทธิแก่ผู้ต้องหาในคดีอาญาเป็นที่เด่นชัดไม่ ปรากฏแต่การปฏิบัติเพราะความเวทนาสงสารเฉพาะรายคดีเท่านั้น อันมีสาเหตุเนื่องมาจากสภาพสังคมที่ปกครองด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ทำให้สิทธิของผู้ต้องหาในคดีอาญาถูกจำกัด ตามพระราชอำนาจอันสมบูรณ์ของพระมหากษัตริย์ และเพื่อประโยชน์ในการปกครองบ้านเมืองเป็นเหตุสำคัญ แต่กระนั้นก็ทรงยึดถือราชธรรมมาเป็นแนวทางในการปกครองพระราชอาณาจักรให้เกิดความผาสุกร่มเย็น เมื่อประเทศไทยได้มีการเจริญสัมพันธไมตรีทางด้านการค้ากับนานาอารยประเทศทางแถบตะวันตก ประกอบกับเหตุการณ์แวดล้อมจากการที่ลัทธิจักรวรรดินิยมเข้ามาแทรกแซง ส่งผลกระทบต่อเอกราชทางการศาลและการยุติธรรม นำไปสู่การปฏิรูปกฎหมายการศาลและการยุติธรรมปรากฏในแผ่นดินพระบาทสมเด็จฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้มีการเรียกร้องให้สิทธิแก่ผู้ต้องหาในคดีอาญา ซึ่งมีสาเหตุมาจากคนต่างประเทศตกเป็นผู้ต้องหาและต้องถูกดำเนินคดีอาญา ตามกระบวนการของกฎหมายและศาลไทย จึงได้ก่อให้เกิดการแก้ไขตัวบทกฎหมายอันได้รับอิทธิพลจากแนวคิดและทฤษฎีจากประเทศแถบตะวันตก ทำให้ผู้ต้องหาได้รับสิทธิต่างๆ เพิ่มขึ้นและวิวัฒนาการให้เหมาะสมสอดคล้องกับสภาพการณ์ของสังคมไทย จวบจนได้มีการประกาศใช้ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาในพุทธศักราช 2478