การนำเสนอแผนที่นำทางสำหรับมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติสู่การเป็นมหาวิทยาลัยระดับโลก

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดและการดำเนินงานของมหาวิทยาลัยระดับโลก ศึกษาสภาพปัจจุบันและความพร้อมของมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทยสู่การเป็นมหาวิทยาลัยระดับโลก วิเคราะห์ช่องว่างของแนวปฏิบัติที่เป็นเลิศระหว่างมหาวิทยาลัยระดับโลกกับมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทย และนำเสนอแผนที่นำทางสำหรับมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทยสู่การเป็นมหาวิทยาลัยระดับโลก กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ผู้ทรงคุณวุฒิ 6 คนของมหาวิทยาลัยระดับโลก ที่ติดอันดับ 100 แห่งแรก จาก 6 ประเทศ ประกอบด้วยสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย ญี่ปุ่น สาธารณรัฐเกาหลี และสาธารณรัฐประชาชนจีน ประเทศละ 1 คน ผู้บริหารระดับสูงมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทยกลุ่มอธิการบดีหรือรองอธิการบดี กลุ่มนายกสภามหาวิทยาลัยหรือกรรมการสภามหาวิทยาลัย จำนวนรวม 18 คน ผู้บริหารระดับนโยบายมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทยจำนวน 177 คน และผู้ทรงคุณวุฒิในการตรวจสอบร่างแผนที่นำทางฯ จำนวน 12 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบวิเคราะห์สาระ แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม แบบตรวจสอบร่างแผนที่นำทางฯ การวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ การวิเคราะห์สาระ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ 1. แนวคิดและการดำเนินงานของมหาวิทยาลัยระดับโลก พบว่า มีงานวิจัยที่เป็นนวัตกรรมโดดเด่น ได้รับการยอมรับเป็นผู้นำด้านการวิจัยระดับโลก การจัดการเรียนการสอนที่เน้นการวิจัยเป็นฐานในทุกสาขาวิชา มีกองทุนคงยอดเงินต้นเป็นจำนวนมาก มีผู้บริหารมหาวิทยาลัยที่มีภาวะผู้นำ วิสัยทัศน์ชัดเจน ความคิดสร้างสรรค์ สามารถสร้างแรงจูงใจให้บุคลากรทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพประสิทธิผล รวมทั้งมีการดำเนินกิจการเพื่อสังคม 2. สภาพปัจจุบันและความพร้อมของมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทย พบว่า ด้านสภาพแวดล้อม ด้านผู้บริหารระดับสูง ด้านคณาจารย์ นักวิจัย นักศึกษาและความเป็นนานาชาติ และด้านเครือข่ายความร่วมมือ มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก ( x = 3.89, 3.75, 3.69 และ 3.52 ตามลำดับ) ด้านการจัดหารายได้และงบประมาณ และด้านความเป็นเลิศทางวิชาการ มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลาง ( x = 3.28 และ 3.27 ตามลำดับ) การจัดตั้งกองทุนคงยอดเงินต้นยังมีการดำเนินการเป็นส่วนน้อย มีเพียงการจัดตั้งเป็นกองทุนเฉพาะกิจต่างๆ และการระดมทุนจากศิษย์เก่ายังมีการดำเนินการน้อย โครงสร้างมหาวิทยาลัยไม่ควรยึดติดกับระบบราชการ มหาวิทยาลัยควรมุ่งเน้นสาขาวิชาที่มีความเชี่ยวชาญ สร้างวัฒนธรรมการเป็นมหาวิทยาลัยชั้นเลิศ และมีการจัดหารายได้ที่ยั่งยืนจากการสร้างงานวิจัยและการบริการวิชาการร่วมกับภาครัฐและภาคเอกชน 3. วิเคราะห์ช่องว่างของแนวปฏิบัติที่เป็นเลิศ พบว่า มหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทยยังมีช่วงห่างจากมหาวิทยาลัยระดับโลกในหลายด้าน เช่น จำนวนผลงานวิจัยที่ได้รับการตีพิมพ์ จำนวนครั้งที่ได้รับการอ้างอิง จำนวนครั้งการอ้างอิงต่อผลงาน ค่าน้ำหนักการอ้างอิง และการตีพิมพ์ผลงานวิจัยร่วมกับสถาบันอุดมศึกษาทั่วโลก 4. แผนที่นำทางสำหรับมหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติของไทยสู่การเป็นมหาวิทยาลัยระดับโลก ภายในกรอบระยะเวลา 10-15 ปี ประกอบด้วย วิสัยทัศน์ เป้าหมาย พันธกิจ ประเด็นยุทธศาสตร์ 4 ประเด็น “P.O.E.M” 7 เป้าประสงค์ 14 กลยุทธ์ 36 ตัวชี้วัด และ 60 โครงการ/กิจกรรม ประเด็นยุทธศาสตร์ 4 ประเด็น ได้แก่ ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 1 การเป็นหุ้นส่วนความร่วมมือทั้งระดับประเทศและต่างประเทศ (Partnership & Collaboration) ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 2 การคัดเลือกและพัฒนาคณาจารย์ บุคลากรและนักศึกษาให้มีศักยภาพและความรู้ความสามารถด้านการวิจัย มีสมรรถนะในการปรับตัวให้เข้ากับทุกสถานการณ์เพื่อมุ่งสู่การเป็นมหาวิทยาลัยแห่งอนาคต (Optimizing Talent) ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 3 การสร้างความเชื่อมโยงด้านการวิจัยกับพันธกิจหลักของมหาวิทยาลัย ทั้งด้านวิชาการ การจัดการเรียนการสอนและการบริการวิชาการเพื่อสู่ความเป็นเลิศในระดับสากล (Engagement in Research) ประเด็นยุทธศาสตร์ที่ 4 การสร้างกลไกระบบธรรมาภิบาลและบริหารจัดการ (Mechanism & Efficiency Management)